ΣΤΟ ΜΙΚΡΟ ΜΟΥ ΑΦΕΝΤΙΚΟ
Κ. ΕΡΡΙΚΟ ΝΤΕ ΣΕΓΚΙΟΥΡ
Μικρό μου αφεντικό. Ήσασταν πάντα πάρα πολύ καλός μαζί μου, μιλήσατε όμως με περιφρόνηση για τους γαιδάρους γενικά και για να σας κάνω να γνωρίσετε τι είναι οι γάιδαροι, γράφω και σας προσφέρω τούτα τα "Απομνημονεύματα". Θα δείτε, αγαπητό μου μικρό αφεντικό, με ποιον τρόπο, τόσο σε μένα, έναν φτωχό γαίδαρο, όσο και στους φίλους μου τους γαιδάρους, τις γαιδούρες και τα γαιδουράκια φερθηκαν άδικα οι άνθρωποι. Θα δείτε πως έχουμε πολύ μυαλό και πολλά εξάιρετα χαρίσματα. Θα δείτε, ακόμη, πόσο κακός ήμουν στα νιάτα μου, πόσο τιμωρήθηκα κι ένιωσα πως ήμουν δυστυχισμένος και πόσο το μετάνιωμά μου μ' άλλαξε και μου χάρισε ξανά τη φιλία των συντρόφων μου και των αφεντικών μου. Θα δείτε ακόμη, όταν θα 'χετε τελειώσει το διάβασμα του βιβλίου αυτού, πως αντί να λέτε:"βλάκας σα γάιδαρος", "αμαθής σα γάιδαρος" και "ξεροκέφαλος σα γάιδαρος", θα λέτε: "έξυπνος σα γάιδαρος', "σοφός σα γάιδαρος", "υπάκουος σα γάιδαρος" κι ότι, τόσο εσείς όσο κι οι γονείς σας, θα 'σαστε περήφανοι για τα εγκώμια αυτά. Γκά! Γκάάά! Καλό μου αφεντικό. Σας εύχομαι ο βίος σας να μη μοιάσει με το πρώτο στάδιο της ζωής του πιστού σας υπηρέτη.
ΚΑΝΤΙΣΟΝ
Σοφός γάιδαρος.
Ο ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΤΙΣΟΝ
Δεν θυμάμαι την παιδική μου ηλικία. Πιθανον να 'μουν πολύ δυστυχισμένος καθώς όλα τα γαιδουράκια, όμορφος, χαριτωμένος όπως είμαστε όλοι. Πολύ σίγουρό όμως είναι πως είχα πολύ μυαλό, εφόσον όσο κι αν είμαι σήμερα γερασμένος, έχω ακόμα περισσότερο από τους συντρόφους μου. Έπιασα παραπάνω από μια φορά, τα δυστυχισμένα τ' αφεντικά μου, που δεν ήταν άλλο από άνθρωποι, να μη μπορουν να 'χουν, λισως γι' αυτό, την εξυπνάδα ενός γαιδάρου. Θ' αρχίσω να σας διηγούμαι ένα σκάρωμα που τους έπαιξα τον καιρό που ήμουν ακόμη παιδί.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Η ΑΓΟΡΑ
Επειδή οι άνθρωποι δεν είναι υποχρεωμένοι να ξέρουν ότι ξέρουν οι γάιδαροι, σίγουρα θ' αγνοείτε εσείς που διαβάζετε το βιβλιαράκι τούτο, ότι είναι γνωστό σ' όλους τους γαιδάρους που είναι φίλοι μου: Κάθε Τρίτη, γίνεται στην πόλη Λαίγκλ μια αγορά, όπου πουλάν λαχανικά, βούτυρο αυγά τυρί, φρούτα κι άλλα τέτοια εξαίσια πράγματα. Η Τρίτη, λοιπόν, είναι μέρα μαρτυρίου για τους δυστυχισμένους τους συναδέλφους μου. Το ίδιο ήταν και για μένα πριν μ' αγοράσει η καλή μου γριά αφέντισσα, η γιαγιά σας που κοντά σας ζω τώρα. Άνηκα σε μια αγρότισσα κακιά και απαιτητική. Φανταστείτε, αγαπητό μου μικρό αφεντικό, τόση ήταν η πονηριά της, που μάζευε όλα τ' αυγά που γεννούσαν οι κότες, όλο το βούτυρο και τα τυριά που έβγαζε από το γάλα των αγελάδων της, όλα τα χορταρικά και τα φρούτα που ωρίμαζαν μέσα στην εβδομάδα, για να γεμίζει κοφίνια μ' αυτά, που τα φόρτωνε στη ράχη μου.