ΟΙ ΣΧΟΛΕΣ ΤΟΥ ΤΣΑΓΙΟΥ. α μέρος.

 Το τσάι είναι έργο Τέχνης΄για να αναδειχτούν οι ευγενέστερες ιδιότητές του χρειάζεται δεξιοτεχνία. Έχουμε καλό και κακό τσάι, όπως έχουμε καλά και κακά έργα ζωγραφικής - κατά κανόνα το δεύτερο -. Δεν υπάρχει μία και μοναδική συνταγή για να φτιάξει κανείς το τέλειο τσάι, όπως δεν υπάρχουν κανόνες σύμφωνα με τους οποίους μπορεί να φιλοτεχνήσει κανείς έναν Τιτσιάνο ή Σεσόν.  Η κάθε παρασκευή φύλλων τσαγιού έχει την αυτοτέλειά της, την ειδική σχέση μεταξύ νερού και θερμότητας, τις κληρονομκές της μνήμες να ανακαλέσει, τη δική της μέθοδο να αφηγηθεί μια ιστορία. Το αληθινά Ωραίο πρέπει πάντοτε να περικλείεται σ αυτήν. Πόσο υποφέρουμε από τη συνεχή αποτυχία της κοινωνίας ν αναγνωρίσει αυτό τον απλό και θεμελιώδη νόμο της τέχνης και της ζωής! Ο Λι Τσι Λάι, ποιητής της δυναστείας των Σουνγκ, με θλίψη είχε τονίσει πως στον κόσμο υπάρχουν τρία οικτρα πράγματα: η διαφθορά των καλών νέων μέσω της εσφαλμένης αγωγής, η υποβάθμιση των καλών έργων ζωγραφικής μέσω του χυδαίου θαυμασμού κι άδικη σπατάλη του καλού τσαγιού μέσω της ακατάλληλης παρασκευής.

 Όπως η τέχνη, το τσάι έχει κι αυτό τις περιόδους και τις σχολές του. Η εξέλιξή του μπορεί να διαιρεθεί κατά προσέγγιση σε τρία κυρίως στάδια: το "βραστό" τσάι, το "χτυπητό' τσάι και το "βουτηχτό" τσάι. Εμείς οι σύγχρονοι ανήκουμε στη τελευταία σχολή. οι διαφορετικές αυτές μέθοδοι εκτίμησης του αφεψήματος είναι ενδεικτικές του πνεύματος της εποχής στην οποία επικρατούσαν. Γιατλι η ζωή είναι έφραση και οι ασυνείδητες ενέργειές μας προδίδουν τις βαθύτερες σκέψεις μας. "Ο άνθρωπος δεν κρύβεται", έλεγε ο Κομφούκιος. Ίσως ο λόγος που ο χαρακτήρας μας  αποκαλύπτεται σε τόσο μεγάλο βαθμό στα ασήμαντα πράγματα να είναι ότι δεν έχουμε παρά ελάχιστα σημαντικά να κρύψουμε. Τα μικρά περιστατικά της καθημερινής ζωής ερμηνεύουν εξίσου ικανοποιητικά τα φυλετικά ιδανικά με την ευγενέστερη εκφορά της φιλοσοφίας ή της ποίηισης. Όπως οι διαφορές ανάμεσα στις ποικιλίες του εκλεκτού κρασιού προσδιορίζουν τα ξεζωριστά χαρακτηριστικά των διαφορετικών περιόδων και εθνοτήτων της Ευρώπης, έτσι και τα ιδεώδη του τσαγιού χαρακτηρίζουν τις ποικίλες τάσεις του πολιτισμού της Άπω Ανατολής. Το τσάι σε στερεά μορφή, που το έβραζαν, το τσάι σε σκόνη, που το χτυπούσαν, τα φύλλα του τσαγιου΄, που τα βουτούσαν στο καυτό νερό, ανταποκρίνονται, όλα, στις ευκρινώς διαφορετικές συναισθηματικές διαθέσεις των κινέζικων δυναστειλων των Τανγκ, των Σουνγκ και των Μινγκ. Αν αποφασίζαμε να δανειστούμε την ορολογία της οποίας είχε γίνει κατάχρηση - θα μπορούσμε να τις προσδιορίσουμε ως Κλασσική, Ρομαντική και Νατουραλιστική Σχολή.
 Το τειόδεντρο ( τέια ή θ΄θέα), που φύεται στην Νότια Κίνα, ήταν γνωστά από τα παλαιότερα χρόνια στην κινέζικη βοτανολογία και ιατρική. Οι κλασσικοί συγγραφείς το αναφέρουν με τα ποικίλα ονόματα Του, Τσε, Τσουνγκ, Κα ακι Μινγκ. Το θεωρούσαν φυτό πολύτιμο εξαιτίας των ευεργετικών του ιδιοτήτων να απαλύνει την κόπωση, να τέρπει την ψυχή, να ενισχύει τη βούληση και να βελτιώνει την όραση. Δεν το χορηγούσαν μόνον ως πόσιμο φάρμακο αλλά και με την μορφή εξωτερικής αλοιφής, που καταπράυνε τουε ρευματισμους. Οι Ταοιστές ισχυρίζονταν πως αποτελούσε σημαντικό συστατικό του ελιξήριου της αθανασίας. οι Βουδιστές το χρησιμοποιούσαν ευρέως για την καταπολέμηση της υπνηλίας τις ατελείωτες ώρες της αυτοσυγκέντρωσής τους.
 Τον 4ο και τον 5ο αιώνα το τσάι έγινε πια το αγαπημένο αφέψημα των κατοίκων της κοιλάδας Γιανκτσέ Κιανγκ. Ήταν εκείνη την εποχή περίπου, που πλάστηκε το σύγχρονο ιδεόγραμμα Τσα, παραφθορά, προφανώς του κλασσικού Του. Οι ποιητές των νοτίων δυναστειών μας έχουν αφήσει αποσπάσματα που προδίνουν τη θερμή λατρεία τους για τον ' αφρό του υγρού νεφρίτη". Οι αυτοκράτορες, μάλιστα, εκείνον τον καιρό, παραχωρούσαν το σπάνιο προνόμιο της παρασκευής των φύλλων στους αρχιερείς ως ανταμοιβή στις διακεκριμένες υοηρεσίες τους. Η μέθπδπς, ωστόσο, της τειοποσίας ήταν, σε κείνο το στάδιο πρωτόγονη στο έπακρο. Τα φύλλα μαλάκωναν στον ατμό, κοπανίζονταν σ ένα γουδί, πλάθονταν σε πίτα και βράζονταν μαζί σε ρύζι, πιπερόριζα, πορπτοκαλοφλουδες, μπαχαρικά, γάλα, ακόμα και κρεμμύδι. Το έθιμο διατηρείται ως τιε μέρες μας σε πολλές μογγολικές φυλές, που παρασκευάζουν μ αυτά τα πρώτα υλικά 'ενα παράξενο σιρόπι. Το ότι οι Ρώσσοι, που έμαθαν το τσάι από τα κινέζικα καραβάνια, χρησιμοποιούν κι εκείνοι φέτες λεμονιού, μαρτυρεί την επιβίωση της αρχαίας μεθόδου.
 Χρειάστηκε η ιδιοφυία της δυναστείας των Τανγκ για ν απελευθερωθεί τσάι από την ακατέργαστη κατάστασή του και να οδηγηθεί στην τελική του εξιδανίκευση. Με τον Λου Βου, στα μέσα του 8ου αιώνα, έχουμε τον πρώτο απόστολο του τσαγιού. είχε γεννηθεί σε μια εποχή που ο Βουδισμός, ο ταοισμός και ο Κομφουκιανισμός επιζητούσαν την αλληλοσύνθεση. Ο πανθειστικός συμβολισμός της εποχής ωθούσε τον άνθρωπο να αντικατοπτρίσει το Γενικό (το Καθολικό) στο Ειδικό (το Μερικό). Ο Λου Βου, ποιητής καθώς ήταν, βρήκε στην εθιμοτυπία του τσαγιού την ίδια αρμονία και τάξη που κυριαρχούσε σ όλα τα πράματα. Στο περίφημο έργο του " Τσά Κινγκ' (την Αγία Γραφή του Τσαγιού) διαμόρφωσε τον κώδικα του τσαγιου, κι από τότε λατρέυεται ως προστάτης Θεός των κινέζων τειεμπόρων.
 Το "Τσα Κινγκ" αοτελείται από τρεις τόμους και δέκα κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο ο Λου Βου πραγματεύεται περί της φύσεως του τειόδενδρου, στο δεύτετρο περί των εργαλείων συλλογής των φύλλων, στο τρίτο περί της διαλογής των φύλλων. Κατ αυτόν, το φύλλον της πρώτης ποιότητας πρέπει να χεο "ζάρες σαν την πέτσινη μπότα τάταρου καβαλάρη, να κατσαρώνει σαν τον τράχηλο του πιο γερού βοδιού, να ξεδιπλώνεται σαν καταχνιά που βγαίνει από φαράγγι, να φέγγει σαν την λίμνη που την χαιδεύει ζέφυρος και να είναι υγρό και μαλακό σα χώμα που το πότισε η βροχούλα".
 Το τέταρτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στην απαρίθμηση και την περιγραφή των εικοσιτεσσάρων σκευών του σερβίτσιου του τσαγιού, αρχίζοντας απ το τρίποδο μαγκάλι και τελειώντας με το ερμάρι από μπαμπού που περιέχει όλα τα σύνεργα. Παρατηρούμε εδώ την κλίση του Λου Βου προς τον ταοιστικό συμβολισμό. Είναι ενδιαφέρον, ακόμα, να προσέξουμε, σ αυτό το σημείο, την επιρροή των διαφόρων μεθόδων παρασκευής του τσαγιού πάνω στην εξέλιξη της κινέζικης κεραμικής. Η Ουράνια πορσελάνη ξεκίνησε, όπως είναι γνωστό, ως μια απόπειρα να αναπαρασταθεί η έξοχη σκιά του νεφρίτη, που κατέληξε, στην δυναστεία των Τανγκ, στη γαλάζια στιλπνότητα του Νότου και την λευκή του Βορρά. Ο Λου Βου θεωρούσε το γαλάζιο ιδανικό χρώμα για το φλιτζάνι του τσαγιού, γιατί προσέδιδε πρόσθετο πράσινο χρώμα στο αφέψημα, ενώ το λευκό το έκανε να "ροδίζει αηδώς'. Ήταν επειδή χρησιμοποιούσε τσάι σε στερεή μορφή. Αργότερα όταν οι δάσκαλοι του τσαγιού της δυναστείας των Σουνγκ στράφηκαν στο τσάι σε σκόνη, προτίμησαν τις βαρειές κούπες σε μελανό και σκούρο καφέ χρώμα. Οι Μινγκ, πάλι, με τα φύλλα του τσαγιού, απολάμβαναν το ρόφημα μέσα σε κούπες από λευκή πορσελάνη.
 Στο πέμπτο κεφάλαιο, ο Λου Βου περιγράφει τη μέθοδο παρασκευής του τσαγιού. Αποκλείει όλα τα υλικά εκτός από το αλάτι. Μακρυλογεί, επίσης, πάνω στο πολυσυζητημένο θέμα της εκλογής του νερού και του βαθμού βρασμού του. Κατ αυτόν, η ορεινή πηγή είναι η καλύτερη αμέσως μετά, σε σειρά εκλεκτικότητας, ακολουθούν το ποταμίσιο νερό και το νερό της απλής πηγής. Υπάρχουν τρία στάδια βρασμού: την πρώτη βράση την παίρνει το νερό όταν κολυμπουν στην επιφάνεια φυσαλίδες μικρές σα μάτια ψαριών τη δεύτερη, όταν οι φυσαλίδες μοιάζουν με κρυστάλλινες στάλες που κυλούν σε κρήνη την Τρίτη βράση όταν κύματα άγρια φουσκώνουν στην τσαγιέρα. Το τσάι σε μορφή πίτας ψήνεται στη φωτιά ώσπου να γίνει μαλακό σα μπρατσάκι μωρού κι ύστερα τρίβεται σε σκόνη ανάμεσα σε φύλλα λεπτού χαρτιού. Το αλάτι μπαίνει στην πρώτη βράση, το τσάι στη δεύτερη. Στην τρίτη βράση χύνουν στην τσαγιέρα ένα κύπελο κρύο νερό για να κατακαθήσει το τσάι και να "ξανανιώσει το νερό". το αφέψημα σερβιριζόταν κατόπιν σε φλιτζάνια κι επίνετο. Ω, νέκταρ! Τα λεπτα στρώματα του τσαγιού κρέμονταν σα φολιδωτά σύννεφα σε διαυγή ουρανό έπλεαν, λες, σα νούφαρα σε σμαραγδένιο ρυάκι. Γι αυτό το αφέψημα ήταν που έγραφε ο Λο Τουνγ, ποιητής των Τανγκ:' Η πρώτη κούπα υγραίνει τα χείλη και το λαρύγγι μου, η δεύτερη απαλύνει τη μοναξιά μου. Η Τρίτη ψάχνει στα γυμνά μου σωθικά, μα βρίσκει μόνο μυριάδες τόμους αλλόκοτα ιδεογράμματα. Η τέταρτη κούπα μου φέρνει ελαφρό ιδρώτα όλα τ άδικα της ζωής εκπνέουν μέσα από τους πόρους μου. Στην Πέμτη έχω εξαγνισυεί η έκτη με καλεί στη σφαίρα των αθανάτων. Η έβδομη κούπα - αχ, μα δε μπορώ άλλο να πιω! Νοιώθω μονάχα την πνοή του δροσερού ανέμου στα μανίκια μου. Πού είναι ο Χοραιζάν; Αφήστε με να καλπάσω μες στη γλυκειά αύρα, να φτερουγίσω πέρα μακριά!".
 Στα υπόλοιπα κεφάλαια του "Τσα Κινγκ" αναπτύσσεται το ζήρημα της χτδαιότητας των συνηθισμένων μεθόδων τειοποσδίας, γίνεται μια ιστορική αναφορά στους επιφανείς τειοπότες και τις περίφημες κινέζικες φυτείες τσαγιού, και περιγράφονται όλες οι δυνατές παραλλαγές της τελετής του τσαγιού. Περιέχονται επίσης εικονογραφήσεις εργαλείων και σκευών. Το τελευταίο κεφάλαι έχει, δυστυχώς, χαθεί.
 η εμφάνιση του "Τσα Κινγκ" θα πρέπει να δημιούργησε σημαντική αισθηση την εποχή εκείνη. Ο Λου Βου είχε την εύνοια του αυτοκράτορα Τάι Σουνγκ (763 - 779) και η φήμη του προσέλκυσε πολλούς οπαδούς. Λέγεται πως κάποιοι έξοχοι δοκιμαστές είχαν την ικνότητα να ξεχωρίζουν το τσάι που χε φτιάξει ο Λου Βου από εκείνο των μαθητών του. Ένας μανδαρίνος έχει μείνει μάλιστα στη ιστορία εξαιτίας της αποτυχίας του να γνωρίσει το τσάι του μεγάλοτ δασκάλου.